Menu

Prezentacja
kraje katalońskie to te terytoria, które albo są katalońskojęzyczne, albo są włączone do większych jednostek politycznych, w których mówi się po katalońsku. Na podstawie cech politycznych, historycznych lub tożsamościowych można wyróżnić kilka głównych jednostek terytorialnych w obrębie krajów katalońskich-zazwyczaj są to Katalonia, Kraj Walencji, każda z czterech Balearów (Majorka, Minorka, Ibiza i Formentera), Franja, Andora I Północna Katalonia. Według niektórych koncepcji do listy można również dodać El Carxe i L ’ Alguer.
opierając się na idei wspólnego dziedzictwa językowego, kulturowego i historycznego oraz trwającego procesu budowania narodu, niektóre sektory katalońskiego nacjonalizmu twierdzą, że kraje katalońskie jako całość tworzą jeden naród. Przeciwnie, inne sektory sprzeciwiają się temu, że kraje katalońskie są domeną językową i kulturową, ale nie są jednym wspólnym narodem, a zamiast tego opowiadają się za tym, że przynajmniej niektóre z ich terytoriów są różnymi narodami.
Historia instytucjonalna
ukształtowanie terytorialne i instytucjonalne trzech największych państw katalońskich —Księstwa Katalonii, Królestwa Walencji i Królestwa Majorki— miało miejsce w średniowieczu. Księstwo Katalonii powstało w 1162 roku, po oddaniu pod kontrolę Hrabstwa Barcelony reszty katalońskich hrabstw począwszy od IX wieku. Postęp militarny Katalonii i sąsiedniego Królestwa Aragonii-oba Terytoria połączone pod koroną Aragonii od 1162 r.— na południe i w kierunku Morza Śródziemnego umożliwiły utworzenie Królestwa Majorki (1231 r., odpowiadającego zasadniczo Balearom) i Królestwa Walencji (1239 r., mniej więcej terytorium dzisiejszego kraju Walencji).
od 1516 r.trzy kraje znalazły się pod rządami hiszpańskiej monarchii kastylijskiej, zachowując przy tym własne instytucje, mimo że nowe królestwo zapoczątkowało stopniowy proces centralizacji.

Księstwo Katalonii na krótko odłączyło się od hiszpańskiej monarchii, proklamując się republiką pod protekcją francuską w latach 1641-1652. Katalonia utraciła swoje najdalej na północ wysunięte Terytoria-obecnie znane jako Katalonia Północna— Na Rzecz Francji w 1659 roku. Od 1790 roku Katalonia Północna stanowi Departament Pirenejów Wschodnich Republiki Francuskiej.
hiszpańska wojna Sukcesyjna doprowadziła do zniesienia Królestwa Walencji (1707), Księstwa Katalonii (1714) i Królestwa Majorki (1715), wszystkie trzy kraje zostały anektowane przez Koronę Kastylii w celu utworzenia jednolitego Królestwa Hiszpanii.
podczas Drugiej Republiki Hiszpańskiej (1931-1939) Katalonia cieszyła się reżimem autonomii politycznej (Generalitat), podczas gdy kraj Walencji i Baleary opracowały wstępne projekty autonomii, które nie zostały przyjęte z powodu wybuchu hiszpańskiej wojny domowej (1936-1939).
wraz z początkiem dyktatury Frankoistycznej Generalitat przeniósł się na wygnanie (Francja). Przywrócono go dopiero w 1979 roku, cztery lata po śmierci Franco, kiedy wprowadzono nowy kataloński Statut autonomii. W 1982 autonomię przyznano również krajowi Walencji, a w 1983 Balearom.
ze swej strony Księstwo Andory było stopniowo formowane w średniowieczu i ostatecznie stało się suwerennym państwem, ze szczególną cechą, że jego dwiema głowami państw są Prezydent Republiki Francuskiej i biskup Urgell. W 1993 Andora zatwierdziła własną konstytucję i została członkiem ONZ.
rząd Katalonii przeprowadził referendum niepodległościowe, bez zgody władz hiszpańskich, 1 października 2017. Głosowanie zostało zakłócone przez przemoc hiszpańskiej policji wobec wyborców. Według oficjalnych danych katalońskiego rządu frekwencja wyniosła 43%, A 92% głosujących opowiedziało się za niepodległością od Hiszpanii. W wyniku głosowania 27 października kataloński parlament proklamował Republikę katalońską, co jednak nie zostało zrealizowane. Tego samego dnia rząd hiszpański nałożył na Katalonię bezpośrednie rządy, które obowiązywały do 2 czerwca 2018.
język
kataloński (tradycyjnie nazywany „Walenckim” w Walencji) jest językiem większości terytoriów tworzących Państwa katalońskie. Posługuje się nim 9,7 miliona osób w swojej tradycyjnej domenie językowej, a dodatkowo 0,3 miliona w pozostałej części świata (dane szacunkowe z 2018 roku). Spośród nich 4,1 mln osób posługuje się językiem ojczystym (Ethnologue, 2012).
kataloński jest jedynym językiem urzędowym w Andorze i ma status co-oficjalny obok hiszpańskiego w Katalonii, kraju Walencji i Balearach, gdzie jest jednym z języków używanych jako środek nauczania w szkołach. Kataloński jest uznawany, ale nie ma oficjalnego statusu, w północnej Katalonii, Alghero i Franja. Jest również jednym z języków urzędowych Wspólnoty roboczej Pirenejów i Euroregionu Pireneje-Morze Śródziemne.

w Katalonii oksytański jest również uznawany za język urzędowy. Jest to język z Doliny Aran, gdzie jest popularnie znany jako „Aranese” i jest również używany w edukacji publicznej, a także w comarce Fenolheda w północnej Katalonii, gdzie nie jest oficjalny.
w zachodnich regionach kraju Walencji, hiszpański jest językiem tradycyjnie używanym, z różnymi odmianami dialektalnymi, z których niektóre wykazują wpływy z Walencji.
polityka i rząd
Katalonia, Walencja i Baleary mają autonomię ustawodawczą i wykonawczą w Hiszpanii w dziedzinach takich jak edukacja, kultura, transport, Zdrowie, rolnictwo, przemysł, środowisko, Turystyka, dziedzictwo i prawo cywilne. W przypadku Katalonii posiada również własne siły policyjne. Uprawnienia te są wykonywane przez Generalitat de Catalunya (za pośrednictwem parlamentu Katalonii, rządu katalońskiego i prezydenta, z niektórymi uprawnieniami wykonawczymi przekazanymi Radzie Generalnej Aran w tej dolinie Oksytańskiej), Generalitat Valenciana (za pośrednictwem Parlamentu Walencji lub kortów Valencianes, rządu lub Consell i prezydenta) i rząd Balearów (za pośrednictwem Parlamentu Balearów, rządu, prezydenta i Rad wyspiarskich na Majorce, Minorce, Eivissie i Formenterze).
Franja nie ma własnej instytucji, która łączy wszystkie swoje terytoria, ale istnieje pięć rad powiatowych z kilkoma supramunicipal władzy wykonawczej: Ribagorça, Llitera, Baix Cinca, Baix Aragó-Casp i Matarranya.
Północne Terytorium Katalonii tworzy francuski departament Pyrénées-Orientales, rządzony przez Radę Departamentalną składającą się z 34 członków, wybieranych również w powszechnych wyborach co sześć lat. Jest ona zarządzana przez Stały Komitet, na czele którego stoi przewodniczący. Departamenty we Francji mają uprawnienia wykonawcze w sprawach opieki społecznej, pracy, bibliotek i archiwów, Kultury i edukacji, Urbanistyki, turystyki i środowiska, między innymi.
Andora posiada wszystkie uprawnienia niepodległego państwa. Jego organem ustawodawczym jest Rada Ogólna, organem wykonawczym jest rząd Andory, a organ sądowy składa się z kilku sądów, których organem zarządzającym jest wyższa Rada Sprawiedliwości.
Terytorium: Katalonia
liczba ludności: 7 727 029 mieszkańców (2020)
Powierzchnia: 31 895 km2
Stolica: Barcelona
języki terytorialne: Kataloński na całym terytorium z wyjątkiem Aran posługujących się językiem Oksytańskim
języki urzędowe: kataloński, oksytański, Hiszpański
rząd: JxCat i ERC
Przewodniczący Generalitat: Pere Aragonès, ERC, p. o. (od 2020)
ustrój polityczny: Wspólnota autonomiczna w Królestwie Hiszpanii; Republika proklamowana w 2017, nie wdrożona

podział miejsc w Parlamencie (wybory w lutym 2021), 135 członków:

• Partia Socjalistów Katalonii (Partit dels Socialistes de Catalunya, PSC-PSOE, pro-Autonomia/federalista, centrum-Lewica) 33
• Republikańska Lewica Katalonii (Esquerra Republicana de Catalunya, ERC, Pro-niepodległość, centrum-Lewica) 33
• Razem dla Katalonii (Junts per Catalunya, JxCat, Pro-niepodległość, centrum-prawica) 32
• Vox (centralista; 9
• Catalunya en Comú-podemos (CEC-P, federalist/Pro-kataloński suwerenność, centrolewica do lewicy, Zieloni) 8
• Partia Obywatelska (Ciutadans, C’ S, pro-Autonomia/centralist; centroprawica) 6
• Partia Ludowa (Partido Popular, PP, pro-Autonomia/centralist; centroprawica) 6
• Partia Ludowa (Partido Popular, PP, pro-Autonomia/centralist; centroprawica do prawicy) 3

system wyborczy: proporcjonalny
święto: Narodowy Dzień Katalonii (11 września)
terytorium: kraj Walencji
liczba ludności: 5 003 769 (2019)
powierzchnia: 23 255 km2
Stolica: Walencja
języki terytorialne: kataloński (potoczna i popularna nazwa „Walencja”) na większości terytorium; hiszpański w 8 zachodnich i południowych komarkach (hrabstwach).
języki urzędowe: kataloński,hiszpański
rząd: PSPV i Compromís
Przewodniczący Generalitat: Ximo Puig, PSPV (od 2015)
ustrój polityczny: Wspólnota autonomiczna w Królestwie Hiszpanii
podział miejsc w Parlamencie (wybory 2019), 99 członków:

• Socjalistyczna Partia kraju walenckiego (Partit Socialista del País Valencià, PSPV-PSOE, pro-Autonomia/federalista, centrum-Lewica) 28
• Partia Ludowa (Partido Popular, PP, pro-Autonomia/centralista; centrum-prawica) 19
• Compromís (federalistyczna i pro-walencka suwerenność, centrum-Lewica, Zieloni) 17
• Partia Obywatelska (Ciutadans, C’ s, Pro-autonomia/centralist; centroprawica) 18
• Vox (Centralist/anty-Autonomia, skrajna prawica) 10
• podemos (federalista, centrolewica do lewicy) 8

system wyborczy: proporcjonalny
wakacje: 9 października i 25 kwietnia
Terytorium: Baleary
liczba ludności: 1 149 460 (2019)
Powierzchnia: 4 492 km2
Stolica: Palma
język terytorialny: kataloński
języki urzędowe: kataloński, hiszpański
rząd: PSIB-PSOE, Podem i MÉS
przewodniczący rządu Balearów: Francina Armengol, PSIB (od 2015)
ustrój polityczny: Wspólnota autonomiczna w Hiszpanii
Królestwo Hiszpanii
Podział mandatów w parlamencie (wybory 2019), 59 posłów:

• Partit Socialista de les Illes Balears (PSIB-PSOE, pro-Autonomia/federalista, centrum-Lewica) 19
• Partia Ludowa (Partido Popular, PP, pro-Autonomia/centralista; centrum-prawica) 16
• podem (federalista, centrum-Lewica i lewica) 6
• Més per Mallorca i més per Menorca (MÉS/MpM, Pro-suwerenność Wysp, centrum-od lewej do lewej) 6
• Vox (Centralist Anti-autonomist, far-right) 3
• El Pi (Pro-autonomia, centroprawica) 3
• Gent per Formentera (GXF, Pro-suwerenność Wyspy, centrolewica) 1

system wyborczy: proporcjonalny
święto: Dzień Majorki (31 grudnia); Dzień Minorki (17 stycznia); Dzień Eivissy (8 sierpnia); Dzień Formentery (25 lipca).
Terytorium: Katalonia Północna
liczba ludności: 474 452, w tym Fenolheda (2017)
Powierzchnia: 4 116 km2 (w tym Fenolheda)
Stolica: Perpinyà
język terytorialny: kataloński na całym terytorium z wyjątkiem Oksytańskojęzycznego Fenolheda
język urzędowy: francuski
ustrój polityczny: francuski departament Pyrénées Orientales w regionie Oksytanii, bez autonomii legislacyjnej.
wakacje: Dzień północnej Katalonii (7 listopada)
Terytorium: Andora
liczba ludności: 76 177 (2018)
Powierzchnia: 468 km2
Stolica: Andorra la Vella
język terytorialny: kataloński
język urzędowy: kataloński
rząd: DA, L ’ A i koalicja CC
przewodniczący rządu: Xavier Espot, DA (od 2019)
system polityczny: niezależne państwo
podział miejsc w Parlamencie (wybory 2019):
Demokraci dla Andory (Demòcrates per Andorra, DA, centroprawicowy liberał) 11
Partia Socjaldemokratyczna (Partit Socialdemòcrata, PS, socjaldemokrata) 7
liberałowie Andory (liberałowie d 'Andorra, L’ A, centroprawicowy liberał) 4
trzecia droga + Unia Laurediańska (Tercera Via + Unió Laurediana, prawicowy konserwatysta) 4
zaangażowani obywatele (Ciutadans Compromesos, CC, Centrum socjalliberalne) 2
system wyborczy: kombinacja proporcjonalnych i większość
Stopień Samorządu
(ostatnia aktualizacja listopad 2020.)