asthenosfeer

de asthenosfeer speelt nu een cruciale rol in de beweging van platen over het aardoppervlak. Volgens de platentektonische theorie bestaat de lithosfeer uit een relatief klein aantal zeer grote platen rotsachtig materiaal. Deze platen hebben de neiging om ongeveer 60 mijl (100 km) dik en in de meeste gevallen vele duizenden mijlen breed. Men denkt dat ze zelf erg stijf zijn, maar ze kunnen bovenop de asthenosfeer worden bewogen. De botsing van platen met elkaar, hun zijdelings glijden langs elkaar, en hun scheiding van elkaar worden verondersteld verantwoordelijk te zijn voor belangrijke geologische kenmerken en gebeurtenissen zoals vulkanen, lavastromen, bergbouw, en diepe korstfouten en scheuren.

om de platentektonische theorie zinvol te maken, moet er een mechanisme beschikbaar zijn om de doorstroming van platen mogelijk te maken. Dat mechanisme is het semi-vloeibare karakter van de asthenosfeer zelf. Sommige waarnemers hebben de asthenosfeer beschreven als de’ smeerolie ‘ die de beweging van platen in de lithosfeer mogelijk maakt. Anderen zien de asthenosfeer als de drijvende kracht of transportmiddel voor de platen.

geologen hebben nu theorieën ontwikkeld om de veranderingen te verklaren die plaatsvinden in de asthenosfeer wanneer platen beginnen af te wijken van of naar elkaar convergeren. Stel bijvoorbeeld dat zich in de lithosfeer een zwak gebied heeft ontwikkeld. In dat geval wordt de druk die wordt uitgeoefend op de asthenosfeer eronder verminderd, begint het smelten zich voor te doen en beginnen asthenosferische materialen naar boven te stromen. Als de lithosfeer niet echt gebroken is, koelen die asthenosferische materialen af als ze het aardoppervlak naderen en uiteindelijk deel gaan uitmaken van de lithosfeer zelf. Aan de andere kant, stel dat een breuk in de lithosfeer daadwerkelijk heeft plaatsgevonden. In dat geval kunnen de asthenosferische materialen door die breuk ontsnappen en naar buiten stromen voordat ze zijn afgekoeld. Afhankelijk van de temperatuur en druk in het gebied, kan die uitstroom van materiaal (magma) nogal heftig optreden, zoals in een vulkaan, of meer gematigd, zoals in een lave stroom. Beide gevallen produceren korstplaat divergentie, of uit elkaar spreiden. De druk op de asthenosfeer kan ook worden verminderd in divergentiezones, waar twee platen van elkaar scheiden. Nogmaals, deze drukverlaging kan het mogelijk maken dat asthenosferische materialen in de asthenosfeer beginnen te smelten en naar boven stromen. Als de twee bovenliggende platen daadwerkelijk zijn gescheiden, kan asthenosferisch materiaal door de scheiding stromen en een nieuw deel van de lithosfeer vormen.

in convergentiezones, waar twee platen naar elkaar toe bewegen, kunnen asthenosferische materialen ook aan verhoogde druk worden blootgesteld en naar beneden beginnen te stromen. In dit geval glijdt de lichtere van de botsende platen naar boven en over de zwaardere van de platen, die naar beneden duikt in de asthenosfeer. Aangezien het zwaardere lithosferische materiaal steviger is dan het materiaal in de asthenosfeer, wordt dit laatste naar buiten en naar boven geduwd. Tijdens deze beweging van platen wordt materiaal van de neergaande plaat verwarmd in de asthenosfeer, smelt en gesmolten materialen stromen omhoog naar het aardoppervlak. Het bouwen van Bergen is het resultaat van continentale botsingen in dergelijke situaties, en grote bergketens zoals de Oeral, Appalachen en Himalaya zijn op zo ‘ n manier gevormd. Wanneer oceanische platen elkaar ontmoeten, worden eilandbogen (bijvoorbeeld Japan of de Aleoeten) gevormd. Grote oceaangraven komen voor op plaatsen waar de plaat convergeert. In elk van de hier genoemde voorbeelden levert de asthenosfeer nieuw materiaal ter vervanging van lithosferische materialen die zijn verplaatst door een ander tektonisch of geologisch mechanisme.daarom, of wetenschappers nu de oorsprong van samengeperste bergketens zoals de Himalaya, of de oorsprong van de Grote Oceaan loopgraven (zoals de peru-chili trog) overwegen, ze houden ook rekening met de activiteit van de asthenosfeer, die de aarde platen voortdurend geologisch actief houdt.