Relatieve ontbering, ontevredenheid en revoluties

sociale wetenschappers hebben lang erkend dat mensen hun eigen welzijn niet alleen beoordelen op basis van wat ze hebben, maar ook op basis van wat ze hebben in verhouding tot wat andere mensen hebben. Adam Smith (1776) schreef: “ik begrijp niet alleen de waren die onmisbaar zijn voor het levensonderhoud van het leven, maar ongeacht de gewoonte van het land maakt het onfatsoenlijk voor verdienstelijke mensen, zelfs van de laagste orde, om zonder te zijn”.1 en Marx (1847) schreef dat ” een huis groot of klein kan zijn; zolang de naburige huizen ook klein zijn, voldoet het aan alle sociale vereisten voor een woning. Maar laat er naast het huisje een paleis staan, en het huisje krimpt in een hut”.Ondanks de ouderdom van deze ideeën, is het pas in de tweede helft van de twintigste eeuw dat geleerden hebben geprobeerd om meer analytische substantie te geven aan het concept van relatieve ontbering. Duesemberry (1949) 3 stelde een relatieve inkomenshypothese voor gebaseerd op het idee dat mensen hun spaargedrag niet op hun absolute inkomens maar op hun relatieve positie op de inkomensschaal bepalen. Runciman (1966) 4 bouwde een hele theorie van sociale rechtvaardigheid rond het concept van relatieve ontbering gedefinieerd als het gevoel van frustratie dat mensen ervaren wanneer ze andere mensen observeren die iets hebben wat ze wensen en binnen hun bereik, maar onbereikbaar. Hoewel deze nieuwe theorieën populair waren, worstelden ze om mainstream te worden en het is pas onlangs en dankzij studies over geluk dat de concepten van relatieve ontbering nieuw leven hebben verworven.

het begrip relatieve ontbering verwijst niet alleen naar vergelijkingen tussen mensen, maar ook naar vergelijkingen in de tijd. Mensen vergelijken zichzelf met anderen in de samenleving, maar ook met hun eigen verleden status en hun eigen toekomstverwachtingen. Het geluk of de levensvreugde van vandaag hangt ook af van de vraag of we vooruitgang in onze eigen status waarnemen en of we goede vooruitzichten voor de toekomst zien. Als groep A een inkomensgroei heeft en groep B niet, is groep A eerder gelukkig dan Groep B, zelfs als het absolute inkomen lager is. Vooruitgang en status zijn belangrijk voor geluk.als we deze twee aspecten van relatieve ontbering samenbrengen, de vergelijkingen tussen mensen en de vergelijkingen tussen het zelf, kunnen we een eenvoudig schema schetsen om te begrijpen hoe relatieve ontbering werkt. Het schema hieronder toont het Altersysteem om vergelijkingen met anderen te representeren en het Ego-systeem om vergelijkingen met het eigen zelf in het verleden en in de toekomst te representeren. De kruising van deze twee systemen is wat de tevredenheid van vandaag genereert. Het is onze eigen perceptie op dit moment van onze relatieve positie in de samenleving en van onze vooruitgang uit het verleden en vooruitzichten voor de toekomst.bron: Verme (2012) Happiness, Deprivation and the Alter Ego, in the Measurement of Individual Well-being and Group Inequalities: Essays in Memory of Z. M. Berrebi, Deutsch, J. and Silber, J. (Eds.), Routledge, November 2010.gevoelens van relatieve ontbering moeten ook worden begrepen in de context van absolute ontbering. Het afgebeelde schema moet als mobiel worden beschouwd, met opwaartse verschuivingen die een verbetering van het welvaartspeil en neerwaartse verschuivingen die een daling van het welvaartspeil voor een hele samenleving vertegenwoordigen. Als een samenleving het beter doet omdat het BBP groeit en omdat deze groei iedereen in de samenleving evenveel ten goede komt, stijgen het gemiddelde inkomen en de welvaart. Dit heeft misschien geen invloed op mijn positie in de samenleving (iedereen gaat met dezelfde mate omhoog en mijn relatieve positie verandert niet) maar op de vergelijking van mijn huidige status met mijn vroegere status: Ik voel me beter omdat ik het beter doe. Daarom beà nvloeden absolute winsten relatieve winsten, althans in het zelfvergelijkingssysteem, en als we werkelijk het belang van relatieve ontbering willen meten in het verklaren van geluk en voldoening, moeten we rekening houden met absolute ontbering.dit is wat de literatuur over relatief inkomen en relatieve ontbering de afgelopen dertig jaar heeft geprobeerd te doen. En de resultaten bevestigen grotendeels dat relatieve ontbering belangrijk is, vooral als we rekening houden met absolute ontbering. Volgens een recent onderzoek van de empirische literatuur 5 vinden de meeste studies die de begrippen relatief inkomen in combinatie met absoluut inkomen gebruiken, dat de mate van tevredenheid afneemt als het relatieve inkomen toeneemt. Als mijn inkomen hetzelfde blijft en de inkomens van anderen verbeteren, zal de tevredenheid die ik ontlenen aan mijn eigen inkomen verslechteren. Bovendien wint de factor relatieve ontbering aan kracht naarmate mensen en samenlevingen rijker worden in een mate dat, Voor zeer rijke samenlevingen, geluk meestal moet worden begrepen in termen van relatieve winsten in plaats van absolute winsten. Easterlin (1974) 6 merkte bijvoorbeeld op dat de stijging van het BBP per hoofd van de bevolking in de Verenigde Staten tijdens de naoorlogse periode niet gepaard ging met een stijging van het gemiddelde geluk, een fenomeen dat bekend staat als de “Easterlin paradox”.een mogelijke toepassing van deze ideeën is in de context van revoluties. Revoluties kunnen worden geïnterpreteerd als een sociale reactie op twee factoren: een scherpe mate van waargenomen ongelijkheid en onrecht over verschillende dimensies en sociale groepen en het feit dat heersers het erg moeilijk maken voor de massa ‘ s om de status quo te veranderen. Het is niet verrassend dat het woord ongelijkheid prominent aanwezig was in de Franse Revolutie van 1789, de Russische Revolutie van 1917 en de Egyptische revolutie van 2011. Maar in het volk jargon, ongelijkheid wordt niet gebruikt om een technisch feit gerelateerd aan de afstanden tussen inkomens uit te drukken, maar om het gevoel van onrecht gegenereerd door waargenomen verschillen tussen de haves en de haves niet, tussen het verleden en het heden en tussen verwachtingen en realisaties uit te drukken. Dit is wat relatieve ontbering echt vangt, wat mensen het gevoel geeft dat ze worden bedrogen door hun heersers en wat de woede genereert die revoluties voedt.

1Smith, Adam (1776). “An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations”, London
2Marx, K., (1847)” Wage Labour and Capital”, http://www.marxists.org/archive/marx/works/1847/wage-labour/ch06.htm
3Duesenberry, J. S., (1949)”Income, Saving and the Theory of Consumer Behavior”. Harvard University Press, Cambridge, MA.4Runciman, W. G. (1966)” Relative Deprivation and Social Justice”, Routledge and Kegan Paul, London.5verme (2013) ” the Relative Income and Relative Deprivation Hypotheses: A Review of the Empiric Literature.”World Bank Policy research Working Papers, no. 6606.6Easterlin, R. A. (1974) ” Does economic growth improve the human lot?”in Nations and houses in economic growth: Essays in honour of Moses Abramovitz, ed. door P. A. David, en M. W. Reder. New York Academic Press.